In 2023 heeft de Rechtbank Zeeland-West-Brabant in kort geding geoordeeld over de publicatie en verwijdering van portretfoto’s, waaronder in ieder geval een foto waarop het model naakt was afgebeeld. Hoewel het model aanvankelijk instemde met de shoot, liet ze de dag van de shoot nog weten dat ze graag wilde dat de naaktfoto’s verwijderd zouden worden. Desondanks heeft de fotograaf de foto’s gepubliceerd.
Feiten
De fotoshoot, georganiseerd door de moeder van een (voormalige) vriend van het model, betrof beelden van het model in verschillende staat van ontkleding. Nadat het model had aangegeven dat ze graag wilde dat de naaktfoto’s verwijderd zouden worden, stemde de fotograaf hier in eerste instantie direct mee in. Ze gaf aan dat de naaktfoto’s verwijderd waren, maar vervolgens bleek dat niet waar te zijn. Niet alleen waren de foto’s niet verwijderd, ook had de fotograaf de foto’s op haar Instagram geplaatst. Zowel het model als haar ouders verzochten herhaaldelijk om verwijdering van de naaktbeelden. Uiteindelijk gaf de fotograaf aan dat er sprake was van een “contractprestatie”, waarbij het model een gratis fotoshoot had gekregen, in ruil voor haar medewerking aan het project van fotograaf. Volgens de fotograaf betekende dit ook het toestemming geven voor het publiceren van onder andere de naaktfoto. Het model is vervolgens een kort geding gestart.
Wel of geen portret
De eerste vraag waar de rechtbank zich over moest buigen was of de foto’s juridisch gezien als portretten kwalificeerden, aangezien het model deels met de rug naar de camera stond en haar gezicht slechts gedeeltelijk zichtbaar was. In lijn met het Naturistencamping-arrest en het Breekijzer-arrest oordeelde de rechtbank dat “het begrip ‘portret’ in dit verband ruimer dient te worden opgevat dat een afbeelding van het gezicht van een persoon. Ook wanneer het gezicht zelf niet herkend kan worden kan sprake zijn van een portret, indien de mogelijkheid bestaat dat uit hetgeen de afbeelding overigens toont de identiteit van de afgebeelde persoon kan blijken.” Op de foto uit de naaktreportrage is de ontblote rug en de zijkant van het gezicht van het model te zien, het model is hierop dus te herkennen en er is dan ook sprake van een portret: het gaat immers om herkenbaarheid, niet om een frontale weergave van het gezicht.
Toestemming maken foto’s geen toestemming publicatie
De rechtbank maakte vervolgens onderscheid tussen het maken en het openbaar maken van de foto’s. Hoewel het model aanvankelijk toestemming gaf voor het maken van de foto’s, hield dit volgens de rechtbank niet in dat zij ook instemde met openbaarmaking van de naaktfoto’s. Uit het feitencomplex blijkt dat het model nadrukkelijk aangaf zich ongemakkelijk te voelen en dat zij verzocht heeft om vernietiging van de naaktbeelden. Hieruit blijkt dat het model geen toestemming heeft gegeven voor publicatie. Uit artikel 20 Auteurswet vloeit voort dat de fotograaf, aan wie het auteursrecht op de vervaardigde foto’s toekomt, niet bevoegd is de foto’s openbaar te maken zonder toestemming van de geportretteerde.
Overeenkomst tot verwijderen
De fotograaf heeft meermaals aangegeven dat zij de naaktfoto’s zou verwijderen of verwijderd had. Volgens de rechtbank is voldoende aannemelijk gemaakt dat er is afgesproken dat de naaktreportage vernietigd zou worden. Gedaagde is deze afspraak echter niet nagekomen en heeft daarbij, ook in strijd met de gemaakte afspraken, ten minste één naaktfoto van gepubliceerd op Instagram. Bovendien heeft de fotograaf talloze keren aan het model gevraagd of zij toch niet twee foto’s van de naaktreportage mocht gebruiken voor haar expositie en haar boek in het kader van haar project. De omstandigheid dat de fotograaf weigerde om de naaktreportage te verwijderen, één foto daadwerkelijk op social media heeft geplaatst en steeds opnieuw bleef aankondigen dat zij twee foto’s uit de naaktreportage aan het publiek openbaar wenste te maken, maakt dat het model er niet op kon vertrouwen dat de fotograaf zich aan haar afspraak zou houden om de naaktreportage te verwijderen, of nooit openbaar te maken zonder toestemming van het model.
Uitspraak en proceskosten
De rechtbank besliste in het voordeel van het model en legde een publicatieverbod op voor zowel de naakt- als de geklede foto’s, met een bevel tot vernietiging van de naaktbeelden. . De herhaalde weigering van gedaagde om de foto’s definitief te verwijderen, gecombineerd met haar intentie om deze toch te exposeren, rechtvaardigde volgens de rechtbank dit verbod. De rechtbank kende ook een dwangsom toe bij niet-naleving. Gedaagde werd veroordeeld in de proceskosten.