Als je als opdrachtnemer, bijvoorbeeld als freelancer of zzp’er, werk maakt voor een opdrachtgever—denk aan ontwerpen, muziek, software of een website—dan is het belangrijk om te weten wie de auteursrechten heeft op het werk dat je levert. Veel ondernemers en creatieve professionals gaan er misschien vanuit dat de opdrachtgever automatisch de rechten krijgt zodra het werk klaar is, maar de werkelijkheid is vaak anders. In dit blog leg ik uit hoe het zit met auteursrechten en waarom het zo belangrijk is om hierover duidelijke afspraken te maken.
Auteursrechten volgens de Auteurswet
Volgens artikel 7 van de Auteurswet wordt de werkgever als maker beschouwd van het werk dat zijn werknemers in dienstverband maken. Dit betekent dat de werkgever de auteursrechten bezit, tenzij er iets anders is afgesproken. Dit geldt alleen voor werknemers in loondienst.
Als jij echter als opdrachtnemer werkt, geldt die regeling niet. Jij, als maker van het werk, blijf in principe de eigenaar van de auteursrechten, zelfs als je het werk hebt gemaakt voor een opdrachtgever. Dit is een belangrijk punt om te begrijpen, zeker als je vaak projecten doet voor verschillende klanten.
Auteursrechten: Wie is de eigenaar?
Volgens artikel 1 van de Auteurswet (“Aw”) is het auteursrecht het uitsluitend recht van de maker van een werk (of diens rechtverkrijgenden) om dat werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Dit betekent simpelweg dat als tussen jou en je opdrachtgever niet expliciet is afgesproken dat de auteursrechten worden overgedragen, deze rechten in principe bij jou blijven als maker.
Dus, zelfs als je werk maakt voor een opdrachtgever—bijvoorbeeld een logo, een website of muziek—heb jij in principe de auteursrechten. Zonder een specifieke afspraak kan de opdrachtgever het werk niet zomaar aanpassen, delen of doorverkopen.
Wat betekent dit voor jou als opdrachtnemer?
Het is goed om te weten wat dit voor jou als opdrachtnemer betekent:
-
Jij hebt het recht om te bepalen wat er met je werk gebeurt. Jij blijft de eigenaar van de auteursrechten, tenzij je iets anders hebt afgesproken met je opdrachtgever. Dit geeft je controle over het gebruik en de verspreiding van je werk.
-
Je kunt het werk ook aan anderen aanbieden. Omdat jij de eigenaar van de auteursrechten blijft, mag je het werk ook aan andere klanten aanbieden of verkopen. Dit kan vooral interessant zijn als je werk creëert dat niet specifiek voor één opdrachtgever is, maar breder ingezet kan worden.
-
Je kunt extra inkomsten genereren. Door het werk niet volledig over te dragen, kun je licenties verkopen voor het gebruik van je werk. Zo kun je een extra inkomstenstroom genereren, zelfs na de oplevering van een project.
Hoe zorg je voor duidelijke afspraken?
Hoewel je als opdrachtnemer automatisch de auteursrechten behoudt, is het voor beide partijen verstandig om duidelijke afspraken te maken over de rechten en het gebruik van het werk. Dit voorkomt verwarring en juridische problemen. Er zijn verschillende manieren om dat te doen:
Auteursrechten overdragen – Als je opdrachtgever het werk volledig wil bezitten, kun je afspreken dat de auteursrechten aan hen worden overgedragen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een eenmalige vergoeding of als onderdeel van je prijs voor het project.
Licentieovereenkomst – Een andere optie is om een licentieovereenkomst te sluiten. Hierbij blijf jij de eigenaar van het werk, maar geef je je opdrachtgever het recht om het werk te gebruiken (en eventueel aan te passen). Je kunt bijvoorbeeld een exclusieve licentie geven (waarbij de opdrachtgever het werk niet aan anderen mag verkopen) of een niet-exclusieve licentie (waarbij de opdrachtgever het werk mag gebruiken, maar jij het werk ook aan anderen kunt licentiëren).
Duidelijke contracten – Zorg ervoor dat je afspraken over auteursrechten en gebruiksrechten altijd schriftelijk vastlegt in een contract. Maak duidelijk wat je opdrachtgever wel en niet mag doen met het werk, bijvoorbeeld of ze het mogen aanpassen, delen op social media of doorverkopen. Hoe specifieker de afspraken, hoe minder kans op misverstanden.
Wat kun je doen als je geen afspraken hebt gemaakt?
Als je geen duidelijke afspraken hebt gemaakt over de auteursrechten, dan geldt de standaardregel: jij blijft de eigenaar van de auteursrechten. Je hebt dus recht op het werk en kunt bepalen wat er mee gebeurt. Het is wel goed om te weten dat, zonder een schriftelijke overeenkomst, je in de toekomst misschien wat meer moeite moet doen om je rechten te handhaven—bijvoorbeeld als de opdrachtgever toch besluit het werk verder te gebruiken zonder jouw toestemming.
Conclusie: Maak duidelijke afspraken
Als je als opdrachtnemer werk levert voor een opdrachtgever, is het essentieel om duidelijke afspraken te maken over de auteursrechten. Zonder afspraken blijven de auteursrechten bij jou, maar als je opdrachtgever het werk op een bepaalde manier wil gebruiken, moet dit goed worden vastgelegd. Dit voorkomt juridische problemen en zorgt ervoor dat je controle hebt over wat er met je werk gebeurt.
Heb je geen duidelijke afspraken gemaakt? Dan kun je altijd nog proberen in gesprek te gaan met je opdrachtgever om de rechten alsnog goed vast te leggen. Wil je hulp bij het opstellen van een contract of het onderhandelen over auteursrechten? Ik help je graag verder.